काठमाडौं : इजरायलले हमासविरुद्ध युद्धको घोषणा गरेको छ। इजरायली रक्षा बलहरूले अब इजरायलमा हमासको घुसपैठ र इजरायली नागरिकहरूमा आक्रमणको जवाफ दिइरहेका छन्। सीमा क्षेत्रका जनतालाई घरमै बस्न चेतावनी दिइएको छ।
इजरायलले आफ्ना शत्रुहरू विरुद्ध युद्धको घोषणा गर्दा उनीहरूलाई पूर्ण रूपमा नष्ट गरिदिन्छ भन्ने कुरा विश्वले सयौं पटक स्वीकार गरेको छ। इजरायलको सरल नियम हो ‘हुक वा क्रुक द्वारा’ अर्थात् यस धर्तीबाट इजरायलका शत्रुहरूलाई कुनै पनि माध्यमबाट हटाउनु।
जर्मनीमा ओलम्पिक खेलकुदका क्रममा यहूदीहरूको हत्या हुँदा धेरै वर्षसम्म इजरायली गुप्तचर निकायले ती आतंककारीहरूलाई मार्ने काम गरिरहे। इजरायल एक दिनमा बनाइएको होइन। आज संसारमा बुद्धि, ज्ञान, धन र संस्कृतिले भरिपूर्ण यहूदीहरूले जतिसुकै सफलता र सम्मान गरे पनि, एक समय थियो। जब उनीहरूको सफलताले उनीहरूलाई काम गरेन।
संसारभर यहूदीहरूलाई जनावरभन्दा पनि खराब व्यवहार गरियो। जर्मनीमा हिटलरद्वारा लाखौंको संख्यामा उनीहरू मारिए। उनीहरूले लुटपाट, यातना, हत्या, बलात्कार, जबरजस्ती श्रमजस्ता धेरै अत्याचारको सामना गरे।
तर, पछिल्लो पटक जर्मनीमा हिटलरसँग नराम्रो व्यवहार भएको थियो। किनभने यसपछि, जब इजरायल गठन भयो, यसको एउटै उद्देश्य थियो– ‘इजरायल अगाडि हुनुपर्छ। इजरायलका शत्रुहरूको विनाश, संसारमा हरेक यहूदी इजरायलको नागरिक हो, चाहे उससँग इजरायली नागरिकता छ वा छैन।’
इजरायल कहिले सिर्जना भएको थियो ?
जब दोस्रो विश्वयुद्ध समाप्त भयो, संसारभर यहूदीहरूको दुर्व्यवहारको पूर्ण कथा प्रकाशमा आयो। हिटलरले लाखौं यहुदीलाई मारेको तथ्याङ्क पनि आउन थाल्यो। यहूदीहरूको लागि नयाँ देशको माग सुरु भयो।
१४ मे १९४८ मा यहूदीहरूको लागि धेरै विशेष छ। यस दिन संसारले एउटा नयाँ देश पायो, जसको नाम इजरायल थियो। इजरायलको जनसङ्ख्या एक करोडभन्दा कम छ। तर, इजरायली वैज्ञानिक, इजरायली मेसिन, इजरायली प्रविधिलगायत इजरायलसँग सम्बन्धित सबै कुरा आज विश्वभर प्रसिद्ध छ।
अन्तिम पटक इजरायल युद्धमा गएको थियो, यो प्यालेस्टाइनसँग होइन, तर अरबहरूसँग थियो। किनभने सन् १९४८ मा जोर्डन, इराक, इजिप्ट र सिरियाले इजरायलमाथि आक्रमण गरेका थिए। तर, ती सबैलाई इजरायलले पराजित गर्यो र यरूशलेमलाई इजरायलले कब्जा गर्यो। त्यसपछि इजरायल र प्यालेस्टाइनबीच तनाव सुरु भयो।
इजरायल यहीँ रोकिएन, दोस्रो युद्धमा अरब राष्ट्रसँगै वेस्ट बैंक र गाजालाई पनि आफ्नो नियन्त्रणमा लिएको थियो। त्यसपछि यो लडाइ पूर्ण रूपमा इजरायल र प्यालेस्टाइनबीच भयो। त्यसबेलादेखि अहिलेसम्म प्यालेस्टिनीहरू आफ्नो अस्तित्वको लागि लडिरहेका छन्।
इजरायलको अब गाजा र वेस्ट बैंकमा पूर्ण नियन्त्रण नभए पनि अहिले एइ (प्यालेस्टाइनमा शासन गर्ने संगठन) र हमास (आफूलाई प्यालेस्टाइनको संरक्षक र इजरायल र अमेरिकाले घोषित आतंकवादी संगठन भनिने संगठन) यहाँ सक्रिय छन्।
कसले स्थापना गरेका हुन् हमास संगठन ?
हमास संगठनको स्थापनो प्यालेस्टाइनको एउटा सानो गाउँमा जन्मेका शेख अहमद यासिनले सुरु गरेका थिए। जसको घर इजरायली सेनाले डोजरले ध्वस्त पारेको थियो।
१९४८ मा प्यालेस्टाइनको अल जुर गाउँ कब्जा पछि ५०० भन्दा बढी प्यालेस्टाइनी सहर र गाउँ छोडेर गएका थिए। सोही क्रममा इजरायलले शेखको घरसहित पूरै गाउँमा डोजर चलाएको थियो।
सन् १९३६ मा जन्मेका यासिन पछि आफ्नो परिवारसँग गाजा पट्टी सरेका थिए। यो घटना उनी १२ वर्षको हुँदा भएको थियो र सिंगो गाउँजस्तै उनी पनि पीडित थिए।
यासिनले १५५९ मा इजिप्टको ऐन शम्स विश्वविद्यालयमा अध्ययन गरे। तर, आर्थिक अभावका कारण उनले पढाइ छाड्नुपरेको थियो।
इजिप्टको मुस्लिम ब्रदरहुडबाट गहिरो प्रभावित भएर उनी गाजा फर्किए। इस्लामिक अध्ययन र अरबी शिक्षामा समर्पित, यासिन गाजामा एक सम्मानित धार्मिक नेता बने।
१९८३ मा, शेख यासिनलाई इजरायली सेनाले गाजामा गिरफ्तार गरेको थियो। र, भूमिगत संगठन गठन गरेको र हतियार राखेको आरोपमा १३ वर्षको जेल सजाय सुनाइएको थियो। दुई वर्षपछि, उनी कैदी आदानप्रदानको एक भागको रूपमा रिहा भए।
सन् १९८७ मा उनले हमासको स्थापना गरे। उनी त्यतिबेला गाजास्थित मुस्लिम ब्रदरहुडका नेता थिए। हमास एउटा आन्दोलन हो जसले आक्रमणकारी इजरायललाई निष्कासन गर्न र पराजित गर्न चाहन्छ।
हमास र सम्पूर्ण प्यालेस्टाइनले इजरायललाई आक्रमणकारी ठान्छन्, जसले सम्पूर्ण देश कब्जा गरेको थियो, जहाँ प्यालेस्टाइन आज लोपको कगारमा छ। सन् १९८९ मा उनलाई फेरि पक्राउ गरियो र ४० वर्षको जेल सजाय सुनाइयो।
यस पटक उनीमाथि हिंसा भड्काएको र इजरायली सैनिकको हत्याको आदेश दिएको आरोप लागेको थियो। ११ सन्तानका बाबुले यसपटक आठ वर्ष जेल जीवन बिताए भने दुई छोरा स्वेच्छाले उनलाई सहयोग गर्न जेल गए।
आखिर के हो हमास ?
हमास प्यालेस्टाइनको इस्लामिक चरमपन्थी संगठन हो। जसका कारण इजरायल र प्यालेस्टाइनबीच युद्ध सुरु भएको छ।
हमासले अक्टोबर ७ का दिन बिहान इजरायलमा ५ हजार रकेट प्रहार गरेको थियो र इजरायलमा घुसपैठ गरी इजरायली नागरिकमाथि आक्रमण गरेको थियो।
तर, अब इजरायलले हमासविरुद्ध अपरेशन ‘आयरन सोर्ड’ सुरु गरेको छ। शेख अहमद यासिनले सन् १९८७ मा जनआन्दोलनमा हमास संगठनको जग बसालेका थिए।
त्यसयता हमासले प्यालेस्टाइन क्षेत्रबाट इजरायल हटाउन लडिरहेको छ। हमास गाजा पट्टीबाट संचालित छ। हमासले इजरायललाई देशको रूपमा मान्यता दिँदैन र यो सम्पूर्ण क्षेत्रमा इस्लामिक राज्य स्थापना गर्न चाहन्छ।
के उद्देश्य छ हमासको ?
हाल इजरायल र प्यालेस्टाइनबीच ३५ एकड जमिनको लागि लडाई (इजरायल र प्यालेस्टाइन तनाव) चलिरहेको छ। यो भूमि यरूशलेमको भाग हो।
यहाँ इस्लाम र यहुदी दुवै धर्मका धार्मिक स्थलहरू छन्। दुवै धर्मका मानिसहरूले यो भूमि आफ्नो भएको दाबी गर्छन्।
वास्तवमा, कुनै समय केही यहूदीहरूले पूर्वी यरूशलेममा जमिन किनेका थिए। तर अरब–इजरायली युद्ध पछि, यो पहिले प्यालेस्टिनी शरणार्थीहरूको लागि घरहरू निर्माण गर्ने जोर्डनले कब्जा गर्यो, र पछि फेरि इजरायलले कब्जा गर्यो। जग्गा विवाद यहीँबाट सुरु भयो।
१९८२ मा, एउटा सम्झौता भयो र यहूदीहरूले प्यालेस्टिनीहरूलाई यहाँ बस्नको लागि ठाउँ दिए, यद्यपि मालिकहरू आफै यहूदी नै रहे। समय बित्दै जाँदा प्यालेस्टिनीहरूले यो सम्झौता स्वीकार गर्न अस्वीकार गरे।
यसपछि मामिला सर्वोच्च अदालतमा गयो, जहाँ यहुदीहरूको जित भयो, त्यसपछि इजरायली पुलिसले त्यहाँबाट मानिसहरूलाई हटाउन थाले र यो मुद्दा फेरि चर्कियो। यो मुद्दा सर्वोच्च अदालतमा मे १० मा सुनुवाइ हुने थियो, तर त्यसअघि नै यहाँ हिंसा भड्कियो।
प्यालेस्टाइनीहरू अल–अक्सा मस्जिदमा भेला भए र ढुङ्गा हान्न थाले, त्यसपछि इजरायली पुलिस मस्जिदमा प्रवेश गरे। यहाँबाट तनाव बढ्यो र दुवै पक्षबाट हिंसा भड्कियो।
मे १० मा आफूलाई प्यालेस्टाइनको संरक्षक भनिने हमासले पनि इजरायलले अल अक्सा मस्जिद खाली नगरे आक्रमण गर्ने चेतावनी दिएको थियो। यसैबीच इजरायलले पनि हमासले रकेट प्रहार गरेको बताएको छ।
इजरायल र अमेरिकाले हमासलाई आतंकवादी संगठन घोषणा गरिसकेको छ। गाजा सहरका क्षेत्रहरू हमासको नियन्त्रणमा छ। प्यालेस्टाइनलाई सन् २०११ मा एक देशको रूपमा मान्यता दिइएको थियो। तर सन् २००७ देखि पीएलओ नामक संस्थाको सरकार छ।
तर यो सरकारसँगै हमासले पनि धेरै क्षेत्रमा आफ्नो शासन चलाउँछ। प्यालेस्टाइनको राजधानी रमला हो। तर, तिनीहरू पूर्वी जेरुसेलमलाई आफ्नो राजधानी बनाउन चाहन्छन्।
आफ्नो स्थापना भएको एक वर्षपछि सन् १९८८ मा हमासले बडापत्र जारी गरेको थियो। यो संगठनले इजरायल र यहूदीहरूका सम्बन्धमा आफ्नो चार्टरमा हमासले यहूदी समुदाय र इजरायललाई पूर्ण रूपमा नष्ट गर्न हर कदम चाल्ने बताएको छ।
हमास दुई भागमा विभाजित छ, जसको एउटा भाग वेस्ट बैंक र गाजा स्ट्रिपमा प्रभुत्व जमाउँछ। दोस्रो भाग सन् २००० मा सुरु भएको थियो। यसको सुरुवातसँगै, इजरायलमा आक्रमणमा वृद्धि देखियो। यसको सुरुवातसँगै आत्मघाती आक्रमण पनि बढेको छ।
हमास लडाकु र हतियार
हमाससँग ५० हजार लडाकुहरूको सेना छ। यो समुहमा युवाहरुको संख्या धेरै छन्। हमासको संख्या इजरायलको सेनाभन्दा कम छ। इजरायलको अगाडि कमजोर देखिए हमाससँग हतियारको पर्याप्त भण्डार छ।
हमाससँग रकेटदेखि मोर्टार र ड्रोनसम्मका धेरै हतियारहरू छन्। यसका साथै हमासको एलिट युनिटले पनि कोर्नेट गाइडेड एन्टी ट्याङ्क मिसाइल प्रयोग गरेको देखिएको छ।
इजरायलले हमाससँग कसम र कुड्स १०१ मिसाइलको भण्डार रहेको दाबी गरेको छ। कसम मिसाइल १० किलोमिटरसम्म प्रहार गर्न सक्षम छ र कुड्स १०१ मिसाइल १६ किलोमिटरसम्म मार गर्न सक्षम छ।
इजरायल र हमासबीच युद्धको कारण
इजरायलमा हमास वा प्यालेस्टिनी चरमपन्थीले आक्रमण गरेको यो पहिलो पटक भने होइन। यसअघि सन् २०२१ मा पनि यी दुईबीच युद्ध भएको थियो।
वास्तवमा यो विवादको कथा इजरायलको स्थापनादेखि नै सुरु हुन्छ। मध्यपूर्वमा इजरायल एक मात्र यहूदी राष्ट्र हो।
वेस्ट बैंक यसको पूर्वी भागमा अवस्थित छ, जहाँ ‘प्यालेस्टाइन राष्ट्रिय प्राधिकरण’ ले प्यालेस्टिनीहरूको लागि सरकार चलाउँछ। यो संयुक्त राष्ट्र संघ द्वारा मान्यता प्राप्त छ।
एजेन्सीको सहयोगमा